حقوق مالکیت معنوی که از آن با عنوان حقوق مالکیت فکری نیز یاد می شود شامل حقوق مربوط به آفرینش ها و خلاقیت های فکری و ذهنی انسان در زمینه های مختلف نظیر ابداعات ادبی، هنری ، علمی ، صنعتی ، فناوری و علایم تجاری و طرح های صنعتی مورد استفاده در تولید و تجارت است.حقوق مالکیت فکری دربرگیرنده آن دسته از حقوق قانونی و علایق مکارانه است که ناشی از فعالیت های ذهنی در حوزه های هنری ، ادبی ، علمی ، صنعتی و غیره می باشد.این حقوق زمینه انتفاع مادی اثر یا خلاقیت ، ارتقاء و اشاعه ی آن را برای صاحب اثر یا خلاقیت فراهم می نماید.
انواع حقوق مالکیت فکری
حقوق مالکیت فکری ( Intellectual Property) شامل مالکیت صنعتی و حق نسخه برداری است.
1- مالکیت صنعتی Industrial Property))
مالکیت صنعتی یکی از اثرهای اختیار قانونی مخترع نسبت به استفاده ی مالی از اختراع خود و نیز اختیار قانونی استفاده از علامت و یا اسم تجارتی و یا هر نوع امتیاز است. حقوق مالکیت صنعتی شامل اختراع، علامت تجاری، طرح های صنعتی، مدل های مصرفی، اسرار تجاری، نشان جغرافیایی، مدارهای یک پارچه و غیره می باشد.
در ذیل جهت آشنایی بیشتر به توضیح راجع به آن ها می پردازیم.
_ علامت تجاری
موافقت نامه تریپس به عنوان کامل ترین قرارداد بین المللی در زمینه حمایت از مالکیت فکری در تعریف علامت تجاری می گوید :
” هرگونه علامت با ترکیبی از علائم که بتواند کالاها یا خدمات یک فعالیت را از کالاها یا خدمات فعالیت های دیگر متمایز گرداند، علامت تجاری به شمار خواهد آمد. چنین علامتی، به ویژه کلمات شامل اسامی مشخص ، حروف ، اعداد ، عناصر تصویری و ترکیبی از رنگ ها و همین طور هرگونه ترکیبی از این علائم واجد شرایط برای ثبت به عنوان علامت تجاری خواهد بود . ”
با توجه به موافقت نامه تریپس هرچیز که بتواند کالاها یا خدمات فعالیت را از هم متمایز کند می تواند به عنوان علامت تجاری ثبت شود.
در برخی از نظام های حقوقی ثبت اصوات نیز به عنوان علامت تجاری امکان پذیر است. حتی عطر و بو نیز در صورتی که متمایز کننده یک کالا از دیگر کالاها باشد می تواند به عنوان علامت تجاری ثبت شود. ( مساله ای که در قوانین آمریکا به آن پرداخته شده است) .
لازم به توضیح است، در حقوق ایران ، اداره ثبت شرکت ها و مالکیت صنعتی، از ثبت اشکال کالاها ، اصوات و عطرها به عنوان علائم تجاری خودداری می کند. در کشور ما ، وفق بند الف و ب ماده 30 قانون جدید ثبت علائم مصوب 1386 ، تنها ثبت علائمی پذیرفته است که قابل روئت باشد .
_ ثبت نشان جغرافیایی
نشان جغرافیایی نشانه ای است که بر روی کالاهایی که دارای یک منطقه جغرافیایی خاص بوده و کیفیت و شهرت آن به واسطه منطقه جغرافیایی می باشد، به کار می رود. به طور عام ، یک نشانه جغرافیایی شامل نام و محل منشاء کالاهاست.
در زمینه حمایت از نشان های جغرافیایی، وایپو تعدادی از معاهدات بین المللی را اداره می کند که به طور جزیی یا کلی به حمایت از نشانه های جغرافیایی می پردازند. ( بویژه کنوانسیون پاریس برای حمایت از مالکیت صنعتی ، و معاهده لیسبون برای حمایت از اسامی مبدا و ثبت بین المللی آن ها ) بعلاوه کشورهای عضو وایپو و سایر کشورهای ذینفع در جلسات وایپو راه های جدید برای ارتقاء حمایت بین المللی از نشانه های جغرافیایی را دنبال می کنند.
_ ثبت اختراع
اختراع عبارت است از ابداع یا کشف یک وسیله یا ابزار جدید و ابتکاری برای تحصیل یک نتیجه یا محصول صنعتی و کشاورزی و به دست آوردن راه حلی جدید در زمینه تکنولوژی و مسائل فنی و فناوری یا ابداع یک محصول تازه صنعتی یا کشاورزی و امثال آن .
به موجب قوانین ثبت علائم تجاری و اختراعات، ثبت اختراع در ایران اختیاری است ولی اختراع در صورتی مورد حمایت قرار می گیرد که طبق شرایط مندرج در این قانون به ثبت رسیده باشد.
سیستم ثبت اختراع در ایران ، اعلامی است.بنابراین ،هر کس مدعی یکی از امور ذیل باشد می تواند تقاضای ثبت نماید
حقوق مالکیت فکری و ثبت آن ثبت شرکت نیک